ΘΕΜΑ: «Για το “Πολλαπλό βιβλίο” και
τις πραγματικές στοχεύσεις της κυβέρνησης»
Μέσα στο πλαίσιο των νέων Αναλυτικών
Προγραμμάτων, που
εκπονήθηκαν χωρίς την παραμικρή διαβούλευση με τους εκπαιδευτικούς και
τις επιστημονικές ενώσεις, το ΥΠΑΙΘΑ ετοιμάζεται να εισαγάγει για κάθε μάθημα, αρχικά στο Γυμνάσιο και την
Α΄ Λυκείου, το λεγόμενο “πολλαπλό βιβλίο”. Η διαδικασία προβλέπει την ψηφιακή
ανάρτηση των νέων σχολικών εγχειριδίων, ενώ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2026 θα
ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής ενός σχολικού εγχειριδίου από τους
εκπαιδευτικούς της κάθε ειδικότητας σε κάθε σχολείο.
Το πολλαπλό βιβλίο είναι το ένα και
μοναδικό βιβλίο, που θα επιλέξει ο σύλλογος διδασκόντων για το σχολείο του, από
τα προτεινόμενα του ΥΠΑΙΘΑ. Το βιβλίο παραμένει ΕΝΑ σε κάθε σχολείο, ΕΝΑ
για κάθε μαθητή/μαθήτρια. Αυτό που αλλάζει, είναι πως κάθε σχολείο μπορεί να
επιλέγει διαφορετικό βιβλίο. Η ύπαρξη νέου, συμπληρωματικού, βοηθητικού (κατά
κύριο λόγο ψηφιακού) εκπαιδευτικού υλικού δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση
“πολλαπλό βιβλίο”, ούτε κάποια πρωτοτυπία.
Η δημιουργία νέου, βοηθητικού υλικού είναι αναγκαία και απαραίτητη, δεν
έχει όμως σχέση με τις επικίνδυνες στοχεύσεις του ΥΠΑΙΘΑ για το λεγόμενο
“πολλαπλό βιβλίο”. Είναι τελείως διαφορετικό πράγμα.
Το ΔΣ της ΕΛΜΕ Ζακύνθου εκτιμά ότι παρά
τους ισχυρισμούς του ΥΠΑΙΘΑ για ελάχιστο επίπεδο ποιότητας όλων των βιβλίων,
κανείς και τίποτε δεν εγγυάται τις σημαίνουσες και βαρύνουσες ποιοτικές
διαφοροποιήσεις μεταξύ τους για την επίτευξη των μαθησιακών αποτελεσμάτων, π.χ
λόγω εκδοτικού οίκου και συγγραφικής ομάδας.
Άλλωστε μια απλή σύγκριση ανάμεσα στα σχολικά βιβλία και στα βοηθήματα για τις
πανελλήνιες δείχνει τα διαφορετικά επίπεδα προσέγγισης, δυσκολιών και
απαιτήσεων του ίδιου γνωστικού αντικειμένου.
Στην
ουσία αυτό το «πολλαπλό βιβλίο», δηλ. τα πολλά και διαφορετικά βιβλία για ένα
μάθημα, καθιερώνει πολλές και διαφορετικές κατηγορίες διδακτικών βιβλίων, ανάλογα
με το προφίλ του σχολείου, με το
κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο των μαθητών κάθε σχολείου και την περιοχή όπου εδρεύει το σχολείο. Ουσιαστικά
λοιπόν οι εκπαιδευτικοί και οι σύλλογοι διδασκόντων θα κληθούν να κατατάξουν οι
ίδιοι τους μαθητές τους, βγάζοντας από τη δύσκολη θέση την κυβέρνηση, αφού
θα επιλέγουν εγχειρίδιο ανάλογα με το επίπεδο των μαθητών/-τριών.
|
Πρόκειται τελικά ή όχι για κατηγοριοποίηση των
σχολείων; Τα θέματα των πανελλαδικών
εξετάσεων ή των εξετάσεων για το εθνικό απολυτήριο σε ποιο από τα εγχειρίδια
θα στηρίζονται, δεδομένου του ισχύοντος εξεταστικοκεντρικού σημερινού
σχολείου; Μήπως η εφαρμογή του πολλαπλού βιβλίου θα υποβαθμίσει κι άλλο το
δημόσιο σχολείο; Ενισχύεται με τον
τρόπο αυτό η παραπαιδεία ή όχι; Τα σχολεία των λαϊκών συνοικιών, τα εσπερινά σχολεία, στα οποία οι μαθητές/-τριες
δουλεύουν όλη μέρα, ποιας δυσκολίας βιβλίο θα επιλέξουν;
|
Αντικειμενικά,
με την θέσπιση του πολλαπλού βιβλίου γίνεται ένα ακόμα βήμα στη διάσπαση του
ενιαίου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, στη δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων,
όπως άλλωστε έχει διακηρύξει σαν στόχο η κυβέρνηση (“πολυτυπία”), η Ε.Ε., ο
ΟΟΣΑ. Τα “καλά” σχολεία θα μπορούν να
επιλέγουν, εκτός από πελάτες-μαθητές (βλέπε σχέδια για ελεύθερη επιλογή
σχολείου) βιβλία πιο υψηλών απαιτήσεων
και δυσκολίας, που συνεισφέρουν σε υψηλής ποιότητας μαθησιακά αποτελέσματα. Τα
άλλα θα αρκούνται σε στοιχειώδεις
γνώσεις και υποτυπώδη μαθησιακά αποτελέσματα.
Κάτι που έχει συμβεί στο Αγγλοσαξωνικό Σύστημα, το οποίο αντιγράφει,
όπως είναι γνωστό, πιστά η κυβέρνηση σε όλα τα
επίπεδα. Εκδοτικοί οίκοι συγγράφουν βιβλία που απευθύνονται αποκλειστικά
σε σχολεία λαϊκών συνοικιών (κάτι που διαφημίζουν κιόλας), ενώ οι εκδόσεις της
Οξφόρδης και του Cambridge απευθύνονται στα “καλά” σχολεία.
Το
ΥΠΑΙΘΑ υποστηρίζει ότι «στόχος της μεταρρύθμισης είναι η απομάκρυνση από την
αποστήθιση […], καθώς και ο εμπλουτισμός των διαθέσιμων διδακτικών εργαλείων
των εκπαιδευτικών». Η στροφή από τη διδακτέα ύλη στα Προσδοκώμενα Μαθησιακά
Αποτελέσματα (ΠΜΑ) και στο βάθος η αγορά εργασίας με το Εθνικό και Ευρωπαικό
Πλαίσιο Προσόντων. Το παράδειγμα του Γυμνασίου, όπου μέρος της ύλης χωρίζεται πλέον σε υποχρεωτικό
και προαιρετικό, δείχνει ότι τελικά εκεί οδηγεί όλος αυτός ο σχεδιασμός, να μη
διδάσκεται και “με τη βούλα” ενιαία ύλη σε όλους. Προφανώς, όλα τα αναλυτικά
προγράμματα και όλα τα σχολικά εγχειρίδια εκεί πληρούν το στόχο της επίτευξης
των ΠΜΑ...
Το ΥΠΑΙΘΑ την ίδια ώρα:
► επιμένει στην
Τράπεζα Θεμάτων, με την αχανή υποχρεωτική ύλη, παρά
τις διαχρονικές αντιδράσεις γονιών-μαθητών-εκπαιδευτικών
► αυξάνει
συνεχώς τα τελευταία χρόνια την ύλη στη Γ’ Λυκείου, π.χ. στο μάθημα
της Χημείας, της ΑΕΠΠ κ. α.
► ετοιμάζει το
εθνικό απολυτήριο για την εισαγωγή σε ΑΕΙ,
με ενιαία θέματα από Τράπεζα Θεμάτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο… δηλαδή πανελλαδικού τύπου εξετάσεις από την Α’
Λυκείου...
|
Μήπως , λοιπόν, λέγοντας μετατόπιση από τη διδακτέα ύλη προς τα ΠΜΣ εννοούν τις λίγες, ελάχιστες
γνώσεις για τους πολλούς και ταυτόχρονα απεριόριστη ύλη για όσους και όσες στοχεύσουν στην εισαγωγή
σε κάποιο ΑΕΙ; Το παράδειγμα της Αγγλίας είναι και πάλι χαρακτηριστικό.
|
Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Έχει δοκιμαστεί και αποτύχει. Είχε νομοθετηθεί από τον Γ.
Αρσένη στον περίφημο νόμο 2525, για τον οποίο ο κλάδος προειδοποιούσε «Κάτσε
καλά Γεράσιμε». Τα δεκάδες εκατομμύρια που είχαν δαπανηθεί βέβαια στις ομάδες
που ανέλαβαν τη συγγραφή των βιβλίων απλώς πήγαν χαμένα!
“Είναι
πολλά τα λεφτά Άρη…”. Επιπλέον, η κυβέρνηση τηρώντας πιστά την πολιτική της
ενίσχυσης των επιχειρηματικών ομίλων (CISCO, MICROSOFT κ.ά.) δίνει πακτωλό χρημάτων από την φορολογία των
εργαζόμενων, για να στηρίξει την κερδοφορία εκδοτικών οίκων και επιχειρηματικών
ομίλων, που ήδη δραστηριοποιούνται στην συγγραφή και πώληση σχολικών
βοηθημάτων-εγχειριδίων. Άλλη μια απόδειξη πως χρήματα για τους επιχειρηματίες
βρίσκονται, αλλά για τις ανάγκες ουσιαστικής στήριξης της Παιδείας, της Υγείας,
των εκπαιδευτικών, ποτέ.
Ως προς την πρακτική εφαρμογή του όλου εγχειρήματος αξίζει να επισημανθούν
τα εξής:
►
Οι εκπαιδευτικοί θα επιλέξουν βιβλίο μέχρι το Φλεβάρη του 2026, όμως αυτό θα υλοποιηθεί το
Σεπτέμβριο του 2027. Με δεδομένη την κινητικότητα, ωστόσο, των εκπαιδευτικών
από σχολείο σε σχολείο και από περιοχή σε περιοχή , είναι πολύ πιθανό οι εκπαιδευτικοί να
επιλέξουν βιβλίο, που όμως θα διδάξουν άλλοι.
►
Ένας αναπληρωτής, που πάει σε 3 σχολεία, θα κληθεί να διδάξει πιθανά 3 διαφορετικά εγχειρίδια,
άλλο ανά σχολείο, χωρίς μάλιστα ο ίδιος/η ίδια να έχει επιλέξει κανένα!
►
Αυξάνεται κατακόρυφα ο φόρτος εργασίας και η εντατικοποίηση για τους συν/φους με πολλά διδακτικά
αντικείμενα, όπως οι φιλόλογοι.
►
Αν ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς μίας ειδικότητας υπάρχει
διχογνωμία, θα καλείται ο Διευθυντής/η
Διευθύντρια να βγάλει το “φίδι από την τρύπα”. Έτσι, ένας Διευθυντής που είναι
π.χ. φιλόλογος, θα επιλέγει το βιβλίο της Φυσικής...
Όλα τα παραπάνω, σε μια εκπαιδευτική
πραγματικότητα που επιβάλλει 25, 26 ή
και 27 μαθητές/μαθήτριες σε μία τάξη! Τμήματα που έχουν μαθητές με διαγνώσεις,
για τις οποίες δεν προβλέπεται πλέον μείωση του μέγιστου αριθμού παιδιών ανά
τάξη, με βάση τον πρόσφατο νόμο που ψηφίστηκε το κατακαλόκαιρο, ενώ μεθοδεύεται
η κατάργηση της εξατομικευμένης διδασκαλίας των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες
στο Τμήμα Ένταξης.
Το καλύτερο από όλα: για τα ΕΠΑΛ δεν
προβλέπεται ΤΙΠΟΤΑ! Ούτε νέα αναλυτικά προγράμματα, ούτε νέα βιβλία, ούτε
εκσυγχρονισμός των εργαστηρίων, απολύτως ΤΙΠΟΤΑ. Και ας είναι απαρχαιωμένα (
παραδείγματα με δραχμές, fax και telex). Παιδιά ενός κατώτερου θεού προφανώς...
Είναι
λοιπόν βέβαιο ότι το λεγόμενο “πολλαπλό
βιβλίο” είναι ΕΝΑ στο επίπεδο του μαθητή και του σχολείου,
αλλά θα διαφοροποιείται από σχολείο σε σχολείο και από περιοχή σε περιοχή και
τελικά θα βαθύνει την κατηγοριοποίηση, με ταξικά κριτήρια, στο δημόσιο σχολείο.
Δίπλα σε κάθε λογής Ωνάσεια, Πρότυπα,
Πειραματικά, Διεθνή Απολυτήρια κ.λ.π-η
λεγόμενη πολυτυπία όπως λέει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός- θα υπάρχει και η
διαφοροποίηση του διδακτικού βιβλίου.
Κριτήριο όχι η ισότητα, το δικαίωμα
στη γνώση αλλά το οικονομικό status, η ταξική προέλευση των παιδιών.
Είναι επίσης σίγουρο ότι και με “το
πολλαπλό βιβλίο” τα φροντιστήρια θα αυξηθούν
ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τις ανισότητες, θα αναγκάσουν τη λαϊκή οικογένεια
να βάλει πιο βαθειά το χέρι στην τσέπη για να μπορέσει να ανταποκριθεί.
Οι
απαντήσεις στα σύγχρονα, πιεστικά, ανελαστικά προβλήματα που απασχολούν
τον εκπαιδευτικό κόσμο, τη λαϊκή οικογένεια, δεν μπορεί να είναι λύσεις που και
στο παρελθόν έχουν πλήρως αποτύχει,
ούτε και αντιγραφές από εκπαιδευτικά
συστήματα άλλων χωρών που οδηγούν σε απόλυτη υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών,
σε ακόμα πιο σκληρό διαχωρισμό και στην
πλήρη απαξίωση της μορφωτικής –παιδαγωγικής λειτουργίας του σχολείου.
Η οργανωμένη απάντησή μας σε αυτούς
τους σχεδιασμούς οφείλει να είναι
-Σύγχρονα Αναλυτικά Προγράμματα, στη βάση των σημερινών εξελίξεων και δυνατοτήτων της
επιστήμης και της τεχνολογίας που θα εξασφαλίζουν ουσιαστική- πολύπλευρη γνώση
για όλους τους μαθητές χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.
-Διδακτικά βιβλία που θα ανταποκρίνονται στις σημερινές μορφωτικές ανάγκες
των μαθητών μας, που θα βοηθούν το νέο άνθρωπο στην πλήρη κατανόηση του κόσμου
που τον περιβάλλει, θα του δίνουν γνώσεις και εφόδια για την ερμηνεία της κοινωνικής
και ιστορικής πραγματικότητας και την εξέλιξή της και που δεν θα αναπαράγουν
θεωρίες και αντιλήψεις ξεπερασμένες από την ίδια τη ζωή, που συσκοτίζουν την
αλήθεια και την προοπτική της κοινωνικής απελευθέρωσης (όπως π.χ με το πρόσφατο
Βιβλίο Οικονομίας της Γ΄Γ/σίου,ή όπως με την αφαίρεση του κειμένου για την
Παλαιστίνη από το Βιβλίο της Γλώσσας της Γ΄Γ/σίου).
-Σύγχρονο, συμπληρωματικό ψηφιακό
υλικό στην υπηρεσία του εκπαιδευτικού για
την κάλυψη της ύλης με επάρκεια.
